KPMG Türkiye M&A ve 212 ekiplerinin iş birliğiyle Türkiye'deki girişim sermayesi piyasasının karşı karşıya olduğu temel eğilimleri, fırsatları ve zorlukları ortaya koymak amacıyla hazırlanan “Türkiye Startup Yatırımları” raporunun 2022 yılı üçüncü çeyrek sonuçları yayımlandı. Rapora göre küresel startup yatırımları 2022 yılının üçüncü çeyreğinde ikinci çeyreğe kıyasla yüzde 33 düşüşle 81 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu aynı zamanda 2020 yılının birinci çeyreğinden bu yana görülen en düşük çeyrek dönem yatırım miktarı da oldu. 2022 yılının üçüncü çeyreğinde dünya çapında toplam 37 girişim unicorn oldu.
Küresel ekonomide yaşanan yavaşlama ve yatırımlardaki düşüşe paralel olarak benzer durum Türkiye'deki startup ekosisteminde de görüldü. Türkiye'de 2022 yılı üçüncü çeyreğinde toplam işlem hacmi ikinci çeyreğe kıyasla yüzde 19 düşüşle 113 milyon dolar olarak gerçekleşti. Toplam işlem hacminin yüzde 33'ünü oluşturan ileri aşama yatırımları başı çekerken tohum aşaması yatırımlar yüzde 28'lik payla onu takip etti. Startup satın alımları toplam işlem hacminde önceki çeyreklere kıyasla daha büyük bir paya sahip olsa da 2022 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 25'lik bir pay aldı.
Türkiye'de startup yatırımlarında işlem sayısı ise bu yılın üçüncü çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre yaklaşık yüzde 29'luk düşüşle 58'e geriledi. Bunların 46'sını 32 milyon dolarlık işlem hacmi ile tohum aşaması yatırımlar oluşturdu. 2022'nin ikinci çeyreğinde olduğu gibi bu üçüncü çeyrekte de sadece bir tane ileri aşama yatırım gerçekleşti. Yüzde 13'lük artışla 16 milyon dolara ulaşan erken aşama yatırımları hariç diğer tüm aşamalarda yatırım azaldı.
“Türkiye'deki girişim ekosisteminin performansı da küresel trendleri takip etti”
KPMG Türkiye Birleşme ve Satın Alma Danışmanlığı Lideri Gökhan Kaçmaz yaptığı değerlendirmede, “Üç ayda bir yayımlanan raporumuzun dokuzuncu baskısında Türkiye'nin girişim ekosistemine ışık tutan oldukça faydalı sonuçlar yer alıyor. Yavaşlayan küresel yatırım hızı 2022 yılının üçüncü çeyreğinde de kendini gösterdi. Global çapta yükselen enflasyon oranları ve agresif para politikaları bir kez daha girişimleri etkileyen ana faktörler oldu. Küresel startup işlem hacmi bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 33 oranında düştü. Bu aynı zamanda yıllık bazda yüzde 50'nin üzerinde bir düşüş anlamına geliyor. Türkiye'deki girişim ekosisteminin performansı da küresel trendleri takip etti ve hem işlem sayısı hem de işlem hacmi geçen çeyreğe göre azaldı.” dedi.
“Türkiye girişimcilik ekosistemi 2022 yılını büyümeyle kapatacak”
212 Kurucu Ortağı Ali Karabey ise şunları söyledi:
“Türkiye Startup Yatırımları 2022 üçüncü çeyrek raporuna göre; startup'lara yapılan yatırımlar 2022 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla küresel trendlere benzer şekilde gerilese de 2021 yılının ilk üç çeyreği ile 2022 yılının ilk üç çeyreği karşılaştırıldığında toplam yatırımlarda artış gözlemleniyor. 2021 yılının ilk üç çeyreğinde startup'lara yapılan yatırımlar 1,4 milyar dolar iken 2022 yılının aynı döneminde toplam yatırım tutarı 1,43 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu açıdan baktığımızda Türkiye'de girişimcilik ekosisteminin önemli bir yol katettiğini ve 2022 yılını büyümeyle kapatacağını söylemek mümkün.”
Yerli yatırımcılar yabancılardan daha çok yatırım yaptı
Rapora göre yatırımcı profilinde de önemli bir değişim yaşandı. Yerel yatırımcılar işlem hacmi açısından yabancı yatırımcılardan daha yüksek bir paya sahip oldu. Yatırımların yüzde 54'ünü yerel yatırımcılar, yüzde 46'sını ise yabancı yatırımcılar yaptı. Yabancıların yaptığı yatırım hacminde ilk sırada yüzde 37'lik pay ile Hollanda yer alırken bunu yüzde 14,6 pay ile Avusturya, yüzde 6,9 pay ile Birleşik Krallık takip etti. Genellikle yerel yatırımcılar daha fazla işlem finanse ederken yabancı yatırımcılar daha yüksek tutarlarda finansman sağladı. Üçüncü çeyrekte, yerli yatırımcılar işlem sayısı ve işlem hacmi açısından yabancı yatırımcıların önünde yer aldı.
En fazla yatırımı pazaryerleri aldı
Bu yılın üçüncü çeyreğinde hem 8 işlem sayısı ile en fazla işlem sayısına hem de 40 milyon dolar ile en yüksek işlem hacmine sahip olan dikey, pazaryeri oldu. Toplam işlem hacmi açısından, pazaryerini sırasıyla 14,6 milyon dolarla siber güvenlik ve 12,7 milyon dolarla geliştirilmiş materyaller dikeyleri takip etti. Eğitim ve oyun sektörleri ise 5'er işlem sayısı ile ikinci en yüksek işlem sayısına sahip sektörler oldu.
En büyük 10 işlemin hacmi toplam işlem hacminin yüzde 87'sini oluşturdu
Rapora göre ayrıca, en büyük on işlemden dördü tohum aşamasındaki yatırımlar oldu. En büyük 10 işlemin hacmi Türkiye girişim ekosistemindeki toplam işlem hacminin yüzde 87'sini oluşturdu. İkinci el otomobil pazarı şirketi Vavacars, Hollanda merkezli stratejik yatırımcı Vitol'den 37 milyon dolarlık ileri aşama yatırım aldı. Bu aynı zamanda 2022 yılı üçüncü çeyreğinin en büyük yatırımı oldu. Siber güvenlik şirketi Sybercode, Türkiye merkezli denetim ve belgelendirme hizmetleri şirketi TÜV Austria Group tarafından 14,6 milyon dolar karşılığında satın alındı. Yazılım geliştirme ve veri bilimi çözümleri şirketi Appsilon ise Türkiye merkezli Esas Private Equity'den 12,6 milyon dolarlık erken aşama yatırımı aldı. Esas Private Equity aynı zamanda teknoloji destekli lojistik platformu OPLOG'a da 10,7 milyon dolarlık tohum aşaması yatırım yaptı. Online seyahat acentesi Tatil.com ise Türkiye merkezli dijital reklam şirketi CRM Group tarafından 10 milyon dolara satın alındı.
Türkiye'de 2022 yılının üçüncü çeyreğinde gerçekleşen en büyük 10 girişim işlemi
| Sıralama | Girişim | Sektör | Yatırımcı | Finansal Yatırımcı | Yatırımcı Merkezi | Hisse | İşlem Değeri ($m) | Yatırım Aşaması |
| 1 | VavaCars | Pazaryeri | Vitol | Hayır | Hollanda | %37,0 | 37,0 | İleri Aşama |
| 2 | Sybercode | Siber Güvenlik | TÜV Austria Group | Hayır | Avusturya | Açıklanmadı | 14,6 | Satın Alma |
| 3 | Appsilon | Geliştirilmiş Materyaller | Esas Private Equity | Evet | Türkiye | Açıklanmadı | 12,7 | Erken Aşama |
| 4 | OPLOG | Teslimat & | Esas Private Equity | Evet | Türkiye | Açıklanmadı | 10,7 | Tohum Aşama |
| 5 | tatil.com | Seyahat | CRM Group | No | Türkiye | %100,0 | 10,0 | Satın Alma |
| 6 | Agave Games | Oyun | Balderton Capital, Felix Capital, 500 Emerging Europe | Evet | Birleşik Krallık, ABD, Türkiye | %25,7 | 6,9 | Tohum Aşama |
| 7 | Vepara | Fintech | Hedef Holding | Evet | Türkiye | %60,0 | 1,7 | Satın Alma |
| 8 | Getmobil | Pazaryeri | Galata Business Angels (GBA), Mehmet Ömer Arif Aras, | Evet | Türkiye | %15,5 | 1,6 | Tohum Aşama |
| 9 | ELYT | Pazarlama Teknolojisi | Finberg, Cihan Demir, Ilker Sözdinler, Akın İdil, Bilge Algül | Evet | Türkiye | %18,8 | 1,5 | Tohum Aşama |
| 10 | Bilet.com | Seyahat | Omar Ali O Babtain, Abdul Rahman Giraud (Bireysel Yatırımcılar), SAS Otomotiv | Hayır | Suudi Arabistan, | %20,0 | 1,2 | Erken Aşama |